به گزارش «نماینده» ماجرای گروگان گیری ۱۵ روزه توسط چند نیروی نظامی ارمنستان که در یک مرکز پلیس ایروان رخ داد منجر به برگزاری تجمع های ضد دولتی شد. تحولات یک ماه اخیر ارمنستان شباهت های زیادی به تحولات گرجستان در سال ۲۰۰۳ و اوکراین در سال های ۲۰۰۴ و ۲۰۱۴ داشته است. نکته جالب اینجاست که تیرماه سال گذشته نیز ایروان به دلیل افزایش قیمت برق این کشور شاهد اعتراضات خیابانی فراگیر بوده است.

اگرچه گروگان گیران به دلیل ناتوانی در دستیابی به اهداف خود در نهایت تسلیم شدند اما جمعه هفته گذشته شدیدترین آشوب های خیابانی ارمنستان در ایروانی با ۶۲ زخمی رخ داد. براساس خبرهای منتشرشده، مردان مسلح حامی «ژرایر سلیفیان» رهبر زندانی جنبش ضد دولتی نواارمنیا در صدد بودند با استفاده از نارضایتی های اقتصادی و التهاب های ناشی از شرایط اجتماعی یک خیزش مردمی شکل دهند و مرکز پلیس اشغال شده اربونی را نیز به کانون برگزاری تجمع های پایدار اعتراضی تبدیل کنند، ولی ماموران امنیتی توانستند این محدوده را بشدت کنترل کنند.

بستر انقلاب مخملی در ارمنستان

کارن خانلری در تحلیل وضعیت ارمنستان گفت: «ارمنستان به دلایل تنش هایی که میان این کشور با ترکیه و آذربایجان وجود دارد ، ایروان را با مشکلات اقتصادی متعددی مواجه کرده است.»

نماینده مسیحیان ارامنه شمال کشور در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد:«در لایه های جامعه ارمنستان نارضایتی اقتصادی وجود دارد و با تکیه برهمین مساله حرکت هایی اعتراضی تاکنون رخ داده است.»

وی در ادامه گفت: «واقعه گروگان گیری اقدامی در جهت بهره برداری از نارضایتی ها و تهییج افکار عمومی در جهت شورش بود که به دلیل امتناع دولت ارمنستان از توسل به خشونت ناکام ماند.»

ارمنستان کشوری است که ظرف ۲۷ سال گذشته از تنش و درگیری جنگی بر سر منطقه قره باغ با جمهوری آذربایجان رنج می برد. ایروان هنوز نتوانسته پیامدهای بحران اقتصادی جهانی را که سال ۲۰۰۸ آغاز شد و به اقتصاد بسیاری از کشورها زیان های سنگینی وارد کرد، از اقتصاد ملی خود پاک کند. براساس گزارش های رسمی، تولید ناخالص ملی ارمنستان بر اثر بحران اقتصادی به شدت افت کرده و رشد صنعتی این کشور در سال گذشته میلادی نیز به حدود ۰/۵ درصد یعنی پایین ترین سطح ثبت شده از زمان فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ و استقلال این کشور رسید.
از سوی دیگر، بحران اقتصادی و افت سطح زندگی بسیاری از مردم، وضعیت اجتماعی در ارمنستان را ملتهب کرده و دورنمای روشنی هم برای پایان یافتن این وضعیت با توجه به نبود منابع و ثروت های طبیعی در این کشور وجود ندارد.
ناکامی پروژه غربی

خانلری گفت: «بارزترین عاملی که منجر به ناکام ماندن گروگان گیری ایروان شد ، امتناع احزاب اپوزیسیون از شورش خیابانی بود. نکته حائز اهمیت اینجاست که نیروهای اپوزیسیون مسئولیت مذاکرا را برعهده گرفته بودند. »

وی تاکید کرد: «به دلیل فقدان تاثیرگذاری و نبود اعتراضات خیابانی گسترده ، ماجرای گروگان گیری ایروان نتوانست فاکتورهای لازم برای انقلاب مخملی را ایجاد نماید.»

این نماینده مجلس دهم همچنین گفت: «تحلیل و بررسی رسانه های غربی نشان می دهد که واشنگتن برای بهره برداری از ماجرای گروگان گیری و تحت فشار قرار داد ایروان برنامه هایی داشته است.»

وی با بیان این که به دلیل بحران همیشگی قره باغ در ارمنستان انسجام ملی در این کشور وجود دارد ، گفت:« بی توجهی دولت ارمنستان به مشکلات اجتماعی و اقتصادی برای اعتراضات جدید فضای نامناسبی را ایجاد خواهد کرد.»

گفتنی است ، پس از صدور بیانیه نماینده اتحادیه اروپا در ارمنستان که در اوج قدرت نمایی مردان مسلح خواست حقوق معترضان خیابانی رعایت شود و حتی اقدام های این کشور را نکوهش کرد، نشان می دهد غرب منتظر بود در صورت جدی تر شدن اعتراض های خیابانی به عنوان نیروی سیاسی بین المللی حامی تظاهر کنندگان پروژه شکل گیری انقلاب مخملی را تکرار کند.
از سوی دیگر، مسکو متحد سیاسی ایروان با دقت روند تهدید علیه ثبات ارمنستان و پیامد آن منطقه قفقاز را زیر نظر گرفت و زنگ خطر را نواخت.سخنگوی وزارت خارجه روسیه نسبت به رویکرد اتحادیه اروپا در باره ارمنستان هشدار داد و نادیده گرفتن اقدام های غیرقانونی گروگانگیران و طرح خواسته های غیر معمول از ایروان را غیرسازنده خواند.
این موضع گیری نشان می دهد، روسیه از احتمال بروز هر گونه جابجایی قدرت مخملی در منطقه نگران است، زیرا مسکو و ایروان در چارچوب سازمان های منطقه ای مانند پیمان امنیت جمعی، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و جامعه همسود همکاری نزدیکی دارند و طبیعی است که غرب چنین همگرایی هایی را برنمی تابد و برای پایان یافتن آن تلاش و برنامه ریزی می کند.

بهره برداری آمریکا از دموکراسی و تروریسم

حشمت الله فلاحت پیشه ضمن مهم خواندن تحولات سیاسی پساشوری کشورهای حوزه نفوذ مسکو گفت: «خواسته های دموکراتیک مسئله ای است که ظرف یک دهه گذشته منجر به شورش و تنش با عنوان مخملی یا انقلاب های مخملی شده است.»

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: «واشنگتن با مهندسی افکار عمومی در کشورهایی نظیر گرجستان و اوکراین دست به انقلاب های مخملی برعلیه منافع کرملین زده است.»

وی در ادامه گفت: «روسیه نیز تحت بازنویسی دکترین خود در ماجرای کریمه نشان داد که مسکو نیز توانسته خواسته های دموکراتیک را به نفع خود تغییر دهد.»

فلاحت پیشه تصریح کرد: «آمریکایی ها در خاورمیانه و اوراسیا برای واشنگتن ایران و روسیه را به عنوان رقبای راهبردی که از هر طریقی باید محار شوند ، تعریف کرده است.»

وی در ادامه گفت: «واشنگتن با همراهی رژیم های مرتجع عرب تسلیح و تجهیز گروه های تروریستی را بر علیه ایران تاکنون دنبال کرده است. کاخ سفید به موازات این پروژه انقلاب های مخملی را برعلیه کرملین عملیاتی کرده است.»

این نماینده مجلس دهم تصریح کرد:« انقلاب های مخملی در بستر مشکلات اقتصادی  و رگه های دیکتاتوری در مواردی به موفقیت دست یافته است اما روسیه نیز در ماجرای کریمه یا گروگان گیری ایروان نشان داده که رویکرد خود را تغییر داده است.»

اهمیت مضاعف ایروان برای واشنگتن

حدود چهار سال پیشتر پایگاه آمریکایی «پالسی میک» نوشته بود که ارمنستان از موقعیت جغرافیایی خاصی برخوردار است و این از نظرگاه ژئواستراتژیکی برای آمریکا حائز اهمیت است. این رسانه استراتژیک غربی معتقد است که کشورهای اندکی در جهان وجود دارند که موقعیت جغرافیایی شان برای پیشبرد سیاست خارجی آمریکا مطلوب باشد و ارمنستان به معنای واقعی کلمه در مرکز این کشورهای اندک قرار دارد.

وی خاطرنشان کرد: «اگرچه ارامنه در آمریکا دارای لابی های قدرت هستند اما در ماجرای سپرموشکی واشنگتن به دلیل امتناع ایروان از همراهی با واشنگتن آنها را تحت فشار قرار دادند. »

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گفت: «تحلیل محتوی و بررسی رویکرد رسانه هایی نظیر اروپای آزاد نشان می دهد که سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) به شکلی هدفمند تلاش کرده است ایروان را به آشوب بکشاند. آمریکایی ها همراه با اتحادیه اروپایی به شدت تمایل دارند که در ارمنستان یک انقلاب مخملی رخ دهد.»

وی می افزاید: «در آینده شرایطی که در ارمنستان ایجاد خواهد شد این است که ایروان باید آماده مقابله با نفوذ و شورش عناصر آمریکایی باشد که تحت حمایت رسانه ای واشنگتن هستند.»

نماینده مردم اسلام آباد غرب و دالاهو در مجلس گفت: «در نگاه آمریکایی ها انقلاب مخملی ارمنستان می تواند منافع کلان کرملین را به شدت مورد تهدید قرار دهد.ارمنستان در قفقاز جنوبی میان دریای سیاه و دریای خزر قرار دارد که مرز آسیا و اروپا محسوب می شود و در صورت حضور یا حداقل نفوذ سیاسی نظامی آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو در این کشور، غرب می توان بر معادلات کلان منطقه تاثیر زیادی بگذارد.»

وی گفت: «در نگاه نخست انقلاب مخملی در ارمنستان مقدمه ایجاد پایگاه نظامی ناتو و استقرار سامانه موشکی است که کرملین را مورد تهدید قرار می دهد اما در نگاهی ریزبینانه تهران هدف اصلی این تحولات است.»

می توان گفت که ارمنستان اگرچه منابع طبیعی وسوسه انگیزی برای غرب ندارد اما ژئوپلتیک ایروان غربی ها را نسبت به یک انقلاب خلق الساعه با آزمایش تنش های سیاسی و اجتماعی وسوسه می کند. حضور نیروهای ناتو در مرزشمالی ایران با وعده بهبود اوضاع اقتصادی ارمنستان ، تهران را مورد تهدید قرار می دهد.

در یک جمع بندی از نگاه آمریکایی ها به همکاری های ایران با ارمنستان می توان گفت که واشنگتن از سال ۲۰۰۰ به شدت نگران همکاری های تهران و ایروان بوده اند. در میانه های سال ۲۰۱۲ و در اوج تحریم های خصمانه ارمنستان به دلیل تجارت یک میلیارددلاری با ایران از سوی کاخ سفید تهدید به جای گرفتن در لیست سیاه شد.

نکته جالب اینجاست که انقلاب مخملی در ارمنستان در عین حال آذربایجان را وادار به تمکین جدی تر از ناتو و آمریکا می نماید.باکو قطعا در کنار ایروان با توجه به فضای حاکم بر آذربایجان می تواند مقصد بعدی مهندسی دموکراسی آمریکایی باشد.